Дарҳақиқат, бугунги кунда “Солиқчи-кўмакчи” тамойили асосида вилоят солиқ хизмати органлари томонидан тадбиркорлар ҳузурига борган ҳолда уларнинг муаммоларини ўрганиб, сайёр солиқ маслаҳатлари кўрсатиш тизимли равишда йўлга қўйилган.

Масалан, биргина апрел ойи давомида Урганч шаҳрида 146 та корхоналарнинг муаммолари батафсил ўрганилди. Натижада, солиқ хизмати органлари ходимлари кўмаги билан 141 та муаммолар ижобий ҳал этилди. Бугунги кунда бошқа ташкилотлар билан боғлиқ масалалар қатъий назоратга олиниб, ҳамкорликда ҳал этиш чоралари кўрилмоқда.

Шунингдек, апрел ойида олиб борилган ўрганишлар давомида солиқ турлари бўйича 66  та субектнинг 733 561 314 сўм мавжуд ортиқча тўлов суммаси қайтариб берилди. Шунингдек, қарздорлиги мавжуд лекин бошқа солиқ турларидан ортиқча маблағлари бор бўлган 249 та корхоналарнинг 299 338 158 сўмлик қарздорликлари ортиқча маблағлари хисобига сўндирилди.

Таъкидлаш ўринлики, жорий этилган қатор солиқ имтиёзлари, солиқ юки ва турларининг камайтирилганлиги тўғрисида тадбиркорлар ўртасида олиб борилаётган тушунтириш-тарғибот ишлари натижасида апрел ойининг ўзида 293 та норасмий иш ўринлари қонунийлаштирилди. Энг муҳими, фуқаролар муқим иш ўринларига эга бўлди.

Айниқса, турли сабаблар билан фаолияти вақтинча тўхтаб қолган тадбиркорлик субектларини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, улар фаолиятини тиклаш борасида жорий йилнинг апрел ойи давомида самарали ишлар амалга оширилди. Жумладан, ана шундай 6 та корхонанинг фаолияти тикланди. Натижада, 14 та янги иш ўринлари яратилди. 

Бугунги кунда қўлида ҳунари бор ёки уйда якка тартибда маълум фаолият билан шуғулланиб келаётган фуқароларимиз талайгина. Уларнинг ўзини ўзи банд қилиши, иш стажига эга бўлиши учун солиқ хизмати органлари томонидан доимий кўмак кўрсатиб келинмоқда. Жумладан, жорий йилнинг апрел ойи якуни билан Урганч шаҳрида 591нафар фуқаролар ўзини ўзи банд қилиш тизими орқали рўйхатдан ўтиб, муайян фаолият турлари билан мунтазам шуғулланиб келмоқда. Бундан ташқари ўз фаолиятини вақтинча тўҳтатган 45 та тадбиркорлик субъектларига амалий ёрдамлар кўрсатган холда фаолиятлари қайта тикланди. Урганч шаҳри худудида тўғри тушунтиришлар натижасида янгидан 97 та тадбиркорлик фаолияти билан шуғилланувчи шаҳслар рўйхатдан ўтказилди.

Ҳурматли солиқ тўловчилар! Биз солиқ хизмати органлари ходимлари сизларнинг муаммоларингиз қонуний ҳал этиш, фаолиятингиз давомида юзага келган барча тушунмовчиликларга ечим топишда доимий кўмак беришга тайёрмиз.

Муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёев жорий йилнинг 16-март куни Давлат солиқ қўмитасига ташрифи давомида соҳани такомиллаштириш, хусусан солиқ тизимини рақамлаштириш, солиқ тўловчиларга хизмат кўрсатиш сифати ва кўламини ошириш, шунингдек, “Солиқчи - кўмакчи” тамойили асосида тадбиркорлар билан бевосита мулоқотга киришиб, уларнинг муаммоларини ўрганиш ва солиқ қонунчилигидаги ўзгаришларни тушунтириш юзасидан бир қатор топшириқлар берганди. 

  Мазкур топшириқларнинг ижросини таъминлаш, тадбиркорларни солиқ соҳасидаги ўзгариш ва янгиликлар билан таништириш мақсадида 25-март куни Давлат солиқ қўмитаси раҳбарияти бошчилигида Урганч шаҳрида тадбиркорлар билан учрашувлар ўтказилди. 

  Шунингдек, 2022 йилнинг I чораги давомида вилоят давлат солиқ бошқармаси мутахассислари томонидан вилоятнинг барча шаҳар ва туманларида жами 40 маротаба тадбиркорлар билан бевосита мулоқотлар ўтказилиб, қарийб 6000 та тадбиркорлик субъектларига солиқ қонунчилигига киритилган ўзгартиш ва қўшимчалар, янгиликлар, автоматлаштирилган ахборот тизимлари ҳақида батафсил маълумотлар берилди.  

 Шу ўринда айтиб ўтиш керакки, бугунги кунда Хоразм вилоятида 38 мингга яқин тадбиркорлик субъектлари фаолият юритади шундан 5163 таси Урганч шаҳримизга тўғри кедмоқда . Йил бошидан буён “Солиқчи-кўмакчи” тамойили асосида Урагнч шаҳримиздаги 2160 та корхонанинг 4160 та муаммолари ўрганилиб, мазкур муаммоларнинг 3816 дан ортиғи бевосита солиқ ходимлари кўмагида ҳал этилди. 

 Урагнч шаҳар давлат солиқ хизмати органлари ходимлари томонидан тадбиркорлик субъектлари билан олиб борилган тушунтириш ишлари натижасида 183 та корхонадаги 660 нафар норасмий ишловчи фуқаролар фаолияти қонунийлаштирилиб, уларнинг ижтимоий ҳимояси таъминланди. 

  Агар соҳалар кесимида кўриб чиқадиган бўлсак, савдо ва умумий овқатланиш корхоналарида 462 нафар, ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш корхоналарида 132 нафар, қурилиш корхоналарида 66 нафар ва бюджетга 79,2 миллион сўм қўшимча маблағ йўналтирилди.

 Айтиш керакки, кейинги йилларда мамлакатимизда аҳоли ва бизнес учун қулайликларни ошириш, солиқ муносабатларида инсон омилини камайтириш мақсадида солиқ маъмуриятчилиги тубдан ислоҳ қилинмоқда. Хусусан, 2020 йилда янги Солиқ кодекси қабул қилинди. Солиқ турлари                  13 тадан 9 тага камайтирилди. Мулк солиғи эса  5 фоиздан 1,5 фоизга тушди. Қўшилган қиймат солиғи 20 фоиздан 15 фоизга пасайтирилди. Натижада, хоразмлик тадбиркорларнинг ҳам ислоҳотларга ишончи ортиб, солиқ тушумлари вилоятда 1,4 баравар кўпайган бўлса, қўшилган қиймат солиғи тўловчилар сони 4 мингдан 7,8 мингтага етди. Яна бир аҳамиятли жиҳати, бошқа солиқ турларидан ортиқча тўлов суммасини қайтариш юзасидан                  65 корхонада 347,5 миллион сўм пул маблағлари корхоналарнинг ҳисоб рақамларига қайтарилди.

 2022 йилнинг I чораги давомида Урганч шаҳримизда солиқ тўловчилари томонидан 81 миллиард 85.6 миллион сўм миқдорида солиқлар тўланиб, белгиланган прогноз режаси 6.5 миллиард сўм ортиғи билан бажарилди. Бюджетга йўналтирилган маблағларнинг асосий қисми 56.4 миллиард сўми, яъни 86,3 фоизи юридик шахслар, 24.6 миллиард сўми ёки 13,7 фоизи эса жисмоний шахслар ҳиссасига тўғри келди.

 Солиқ турлари бўйича таҳлил этадиган бўлсак, тушумнинг,  47.7 миллиард сўм ёки 56,6 фоизини жисмоний шахслар даромад солиғи, 2.5 миллиард сўм ёки 10,0 фоизини жисмоний шахсларнинг ер ва мол-мулк солиғи ҳамда қолган 31,6 миллиард сўм ёки 33,4 фоизини эса бошқа солиқлар ва йиғимлар ташкил этди.

  Ҳурматли тадбиркорлар энди харид суммасидан 1 фоизли кешбэк олиш, “Солиқ ҳамкор” тизимларининг жорий этилишига ҳам тўхталиб ўтадиган бўлсам — бу тизим мижозларни жалб қилишга қаратилган махсус бонус дастурларининг бир тури бўлиб, солиқ тизимида самарали қўлланиб келиняпти. 

 Тўғриси, солиқчилар яқин пайтгача фақат солиқ йиғиш билан шуғулланиб келган. Президентимизнинг 2021 йил 4 октябрдаги қарорига асосан, чакана савдо ва хизмат кўрсатиш соҳасида назорат-касса техникасидан фойдаланишни такомиллаштириш ҳамда яширин иқтисодиёт ҳажмини қисқартириш мақсадида харид суммасидан 1 фоиз миқдорда кешбэк қайтариш механизми жорий этилди. Агар чек 100 минг сўмга урилган бўлса, 1000 сўм фуқаронинг ҳамёнига тушади. Яъни, 1 фоизи қайтарилади.

 Бугунги кунда вилоятимизда 3907 тадбиркорлик субъектлари томонидан 4060 та онлайн-НКМ ва виртуал касса давлат солиқ хизмати органларидан рўйхатдан ўтказилган. Улардан 2,8 триллион сўмлик 14,3 миллионта чек онлайн равишда маълумотлар базамизга келиб тушган.

 Маълумки, ҳар бир тадбиркорлик нуқтаси маҳсулот сотса QR коди бўлган фискал чек бериши шарт. Агар улар бундай чекни бермаса ёки пластик картада савдо қилишни истамаса, харидор дўконда тортишиб ўтирмай, бу ҳақда “Солиқ ҳамкор” тизими орқали хабар бериши мумкин. Албатта, бунда мурожаат қанчалик асосли эканлиги жиддий текширилади. Қоидабузарлик ҳолатлари тасдиқланган тақдирда мурожаатчи — солиқ ҳамкор орқали ундирилган жарима суммасининг 20 фоизи миқдорида рағбатлантирилади.

 Жорий йилнинг I чораги мобайнида “Солиқ ҳамкор” дастури орқали Хоразм вилоятида фаолият юритаётган тадбиркорлик субъектлари билан боғлиқ солиқ ҳуқуқбузарликлари тўғрисида жами 315 та мурожаат келиб тушган бўлиб, шундан 72 та мурожаат турли хил сабабларга кўра рад қилинган. Уларнинг 215 тасида сайёр солиқ текширувлари ўтказилиб, савдо қоидалари бузилаётганлиги тасдиқланди. Бугунги кунга қадар мурожаатлари ўз тасдиғини топган 77 нафар фуқароларнинг банк пластик картасига 57,5 миллион сўм маблағ ўтказиб берилди.

 “Солиқ ҳамкор” дастури орқали келиб тушаётган мурожаатлар дастлаб солиқ ходимлари томонидан яхшилаб ўрганиб чиқилади агарда рад қилиш учун асос бўлсагина рад қилинади.

 Ўрганиш жараёнида мурожаатда қайд этилган ҳолат исботланган тақдирдагина ушбу ҳолат юзасидан қонунчилик доирасида чоралар кўрилиши мумкин. Мурожаат исботланмаса, ҳеч қандай чора кўрилмайди. 

 Давлат солиқ идоралари томонидан асоссиз тадбиркорлик фаолиятига аралашиш, ноқонуний текшириш ўтказилишига йўл қўйилмайди.

 Ўтган 3 ой мобайнида 55 та корхоналарга 0,45 млрд.сўм ер солиғи, 62 та корхонага 0,5 млрд.сўм мол-мулк солиғи, 711 та корхонага 0,25 млрд.сўм ижтимоий солиқ, 156 та корхонага 0,35 млрд.сўм айланмадан олинадиган солиғидан имтиёзлар қўлланилди.

   Ҳурматли тадбиркорлар! 

   Хоразм вилояти давлат солиқ хизмати органлари ходимлари солиқ соҳасига оид барча саволларингизга жавоб бериш, билмаганларингизни ўргатиш ва “Солиқчи - кўмакчи” тамойили асосида сизга яқиндан ёрдам беришга доимо тайёрдирлар. 

O‘zbekiston Respublikasining “Aholini ro‘yxatga olish to‘g‘risida”gi Qonuni aholini ro‘yxatga olish sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy hujjat sanaladi. 

    Ushbu qonunda sohaga oid bir qator tushunchalar qatorida aholini ro‘yxatga olish sanasiga aniq ta’rif berilgan bo‘lib, bu tushuncha aholi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni yig‘ish va hisobga olish amalga oshiriladigan aniq payt (yil, oy, kun va soat) ni ifodalaydi.  

    Аholini ro‘yxatga olish tadbiri 10 kundan 60 kungacha bo‘lgan davrda amalga oshirilishi mumkin. Bu tadbir bir necha kun davomida o‘tkazilsa ham ma’lumotlar aniq bir vaqtda - aholini ro‘yxatga olishning birinchi kuni boshlanish soatidagi (2023- yil 1- noyabr soat 00:00) holati bo‘yicha qayd etiladi. Bu aholini ro‘yxatga olishning nozik vaqti, deb ham ataladi. Masalan, chaqaloq aholini ro‘yxatga olish davrida, ammo ana shu aniq muddatdan keyin tug‘ilgan bo‘lsa, u aholi ro‘yxatiga kiritilmaydi. Lekin kimdir bu aniq nozik muddatda hayot bo‘lib, shundan keyin, ya’ni aholini ro‘yxatga olish davrida vafot etsa, u to‘g‘risidagi ma’lumotlar aholi ro‘yxatiga kiritiladi.

          Sanobar Qurbonova,

          Viloyat statistika boshqarmasi Ro‘yxatga olish jarayonlarini tashkil etish va  o‘tkazish bo‘limi  yetakchi mutaxassisi.